Rong thạch, Thạch hoa thái – Gelidium amansii (Lamour.) Lamour., thuộc họ Rong thạch – Gelidiaceae.
Mô tả: Tản có hình trụ tròn, có khi hình hẹp cạnh, phân nhánh hình lông chim, cao 10-30cm, nhánh to đạt tới 0,5-2cm. Tổ chức tản do 2 loại tế bào hình thành, lõi và vỏ. Phần lõi là những tế bào dài, chạy dọc trong thân. Phần vỏ gồm những tế bào xếp sít nhau, tầng ở phía ngoài chứa nhiều chất màu, ngoài cùng là chất bao nhầy.
Tảo sinh sản vô tính bằng tứ phân bào tử hình cầu; chúng được hình thành trong túi bào tử nằm trong lớp vỏ của cơ thể. Tảo sinh sản hữu tính bằng tản đực và tản cái. Trong tản đực sẽ hình thành tinh tử, trong tản cái hình thành các quả bào tử chứa nhân. Tinh tử kết hợp với nhân tạo thành bầu quả nằm trong các quả bào tử; các quả bào tử này cùng phát triển thành thể bào tử và phát triển thành tảo trưởng thành.
Bộ phận dùng: Tản của tảo – Thallus Gelidii, thường gọi là Thạch hoa thái.
Nơi sống và thu hái: Loài phân bố ở nhiều nước như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc, Ấn Độ. Tảo mọc ở biển của nước ta, trên mặt đá ngầm sâu 3-10m; ở miền Bắc nó thường có kích thước bé hơn. Vào cuối mùa hạ và thu, người ta dùng một loại cào đặc biệt để lôi tảo lên bờ, rửa sạch, phơi nắng nhiều ngày để tẩy trắng và phơi khô.
Thành phần hoá học: Trong tảo có nhiều muối canxi của phức chất giữa acid sulfuric và hydrat carbon và một tỷ lệ 1-2% protid.
Tính vị, tác dụng: Vị ngọt mặn, tính lạnh; có tác dụng bổ mát, nhuận tràng, chống bốc nóng lên trên đầu, thanh nhiệt ở thượng tiêu, khỏi uất nóng ở trong cùng trạng thái giá lạnh ở chi dưới và cũng tiêu sưng.
Công dụng: Rong thạch dùng để làm thức ăn, chế hồ dùng trong công nghiệp.
Ở Nhật Bản, có nhiều Rong thạch được dùng để điều chế thạch (agar agar), như các loại Rau câu. Rong thạch dùng chữa táo bón và bí tiểu tiện mạn tính.
Ghi chú: Ở nước ta có nhiều loài Rong thạch khác nữa, như Rong thạch chạc Gelidium divaricutum Mont., phân bố từ Quảng Ninh đến Quảng Trị tới các tỉnh phía Nam; Rong thạch tiên Gelidium pulchellum (Turn.) Kuetz., có từ Hải Phòng, Thanh Hoá đến các tỉnh phía Nam…
Thuỷ Sản Việt Nam
